Menü

Suche

Kalender

Archiv der Einträge

Freunde

Website erstellen

Statistik

Insgesamt online: 1

Gäste: 1

Benutzer: 0

Λειτουργική ἀποκατάσταση Σ.Σ. Κερατέας

Ὁ Μουσειακος-Τουριστικος Λαυρεωτικος Σιδηροδρομος καί τό Διάσπαρτο ἀνοικτό Μουσεῖο 'Αττικῆς (ΔΑΜΑ)

`Ενότης #1: Λειτουργική ἀποκατάσταση Σ.Σ. Κερατέας

Ἑνημερωτική εἰσαγωγή

`Ο Σ.Σ. Κερατέας βρίσκεται περίπου στή Χ.Θ 17,5 τῆς μετρικῆς γραμμῆς Λαυρίου - Ν. `Ηρακλείου- `Αγ. 'Αναργύρων τοῦ Σ.Π.Α.Π. (Σιδηροδρόμου Πειραιῶς -'Αθηνῶν - Πελοποννήσου, μετέπειτα δικαιοδοσία του 1ου Τμήματος Γραμμῆς Περιφερείας Πελοποννήσου τοῦ ΟΣΕ). Ἡ γραμμή λειτούργησε ἀπό τό 1884 ὡς τό 1957, ἑνῶ τό 1930 εἶχε προεκταθεῖ ἀπό τό Ν.`Ηράκλειο στούς Αγ. 'Αναργύρους (κάτω Λιόσια). Λόγῳ τοῦ ἰδιάζοντος καθεστῶτος δεσμεύσεως τῆς "δουλείας" (right-of-way) τῆς συγκεκριμένης γραμμῆς, εἶναι ὁ μοναδικός σιδηρόδρομος τοῦ ὁποίου τά ἀκίνητα δέν ὑπάγονται στόν ΟΣΕ / ΓαῖαΟΣΕ, ἀλλά στήν Κτηματική 'Εταιρεία τοῦ Δημοσίου (ΚΕΔ)

`Ο Λαυριακός Σιδηρόδρομος στά μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 1990 ἀποτελοῦσε τό μοναδικό διαθέσιμο χῶρο ἀναπτύξεως ἐθελοντικῆς μουσειακῆς σιδηροδρομικῆς δραστηριότητος στόν `Ελλαδικό χῶρο κατά τά πρότυπα ἁντιστοίχων μή κερδοσκοπικῶν ἐγχειρημάτων στίς προηγμένες χῶρες. Ὅλες οἱ ἄλλες σιδηροδρομικές γραμμές μέ ἀξιοποιήσιμο ποσοστό διασώσεως τῆς ἐπιδομῆς των ἦσαν ἀκόμη σέ τακτική ἐκμετάλλευση ἤ σέ διαδικασία ἐμπορικῆς ἐπαναλειτουργίας των. Ἔτσι λοιπόν ἡ ἐκκολαπτόμενη πρωτοβουλία ὡρισμένων μελῶν τοῦ Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμου γιά δημιουργία ἑνός πεδίου ἐθελοντικῆς μουσειακῆς δραστηριότητος δέν εἶχε ἄλλη διέξοδο παρά μόνο τή συγκεκριμένη γραμμή. Μετά ἀπό μία περίοδο πρωτόλειας ἀνεπίσημης "πιλοτικῆς" δράσεως, ἐν πολλοῖς μέ αὐτοσχέδια ἐλαφρά ὀχήματα ἐπί σιδηροτροχιῶν, τά μέλη μέ τή μεγαλύτερη οἱκονομική συνεισφορά ἐξ ἰδίων πόρων (μιά καί οὐδέποτε ὑπῆρξε καμμία ἄλλη πηγή) ἵδρυσαν τήν ἀστική μή κερδοσκοπική 'Εταιρεία Μουσειακῶν Σιδηροδρόμων Αττικῆς (ΕΜΣΑ), ἡ ὁποία πέτυχε τήν ἑπ'ἀόριστο παραχώρηση γιά μουσειακή λειτουργία τμῆμα σιδηροδρομικῆς γραμμῆς 17 km άπό τήν ΚΕΔ μεταξύ τῶν σταθμῶν Δασκαλειοῦ καί Μαρκόπουλου, στό ὁποῖο περιλαμβάνονται καί οἰ ἐγκαταστάσεις τοῦ Σ.Σ. Κερατέας.
Κατά τήν ἐποχή τῆς παραχωρήσεως ἤδη τά κυκλοφορίσιμα κομμάτια γραμμῆς εἶχαν φθάσει τό μέγιστο τῆς ἐξαπλώσεώς τους, ἦτοι 6 ἀπό τά 17 km σέ 2 ασύνδετα τμήματα πλησίον τῶν σταθμῶν Καλυβίων καί Κερατέας ἀντίστοιχα. Οἱ πενιχρές δυνατότητες συντηρήσεως τῆς ἐπιδομῆς δέν ἐπέτρεψαν τήν ἀποκατάσταση τῆς πλήρους ὀνομαστικῆς φερούσης ἱκανότητος τῆς γραμμῆς καί τήν κυκλοφορία τροχαίου ὐλικοῦ μεγαλύτερου ἀπό ἐλαφρές δραιζίνες μεταφορᾶς προσωπικοῦ καί ἐργαλείων.

Mέχρι στιγμῆς ἡ ἔξωθεν βοήθεια στή δραστηριότητα ἔχει περιορισθεῖ στή σημαντικότατη συμβολή τοῦ Ὁμίλου ΟΣΕ γιά τή διάθεση παντοίων πεπαλαιωμένων σιδηροδρομικῶν ὑλικῶν καί ἐξοπλισμῶν καί στή συμβολή τοῦ Δήμου Καλυβίων Θορικοῦ σέ πολλά τεχνικά ἔργα ὑποδομῆς. Δέν ἔχουν ἐξευρεθεῖ σημαντικοί ἰδιῶτες χορηγοί. Κατά τά ἄλλα, ἀπό πλευρᾶς Τοπικῆς Αὐτοδιοικήσεως ἀντιμετωπίζουμε συχνά βαρειές ζημιές λόγῳ τεχνικῶν ἐργασιῶν ἐκτελούμενων ἀπρόσεκτα πλησίον τῶν χώρων μας, οἰ δέ αὐθαιρεσίες κατά μῆκος τῆς γραμμῆς εἷναι ἡ βασικότερη γενεσιουργός αἰτία τῆς στασιμότητος καί τῶν πισωγυρισμάτων στήν ἔκταση καί τήν ποιότητα τῶν δραστηριοτήτων μας.

Σέ αὐτά ἔχομε νά προσθέσομε καί τή λεηλασία μας ἀπό ἐγκληματικά στοιχεῖα, πού ἐπανειλημμένως κλέβουν ὄχι μόνο ἀποτεθειμένο μεταλλικό ἐξοπλισμό, ἀλλά ξηλώνουν ἀκόμη καί μεταλλικές γέφυρες καί άποκατεστημένες ἀπό μᾶς κυκλοφορίσιμες σιδηροτροχιές! Γι'αὐτό πρέπει νά ὑπογραμμίσουμε εὐθύς ἐξ ἀρχῆς ὅτι τό ὁποιοδήποτε μνημόνιο συνεργασίας γιά τά προκείμενα πρότζεκτ πρέπει νά ἔχει πρῶτα-πρῶτα λυμένο τό πρόβλημα τῆς περιφρουρήσεως (σεκιούριτυ) σέ μακροχρόνιο ὁρίζοντα, ἀλλιῶς δέν ἀξίζει τό ρίσκο ὁποιαδήποτε ἐπένδυση.

Προοπτικές τῆς δραστηριότητας σιδηροδρομικῆς ἀναψυχῆς στίς χαράξεις τῆς Λαυρεωτικῆς

Τό ἴδιο τό παραχωρητήριο τῆς ΚΕΔ πρός τήν ΕΜΣΑ προβλέπει τή μονομερή ἅρση του ῥητά μόνο στήν περίπτωση ἐπαναξιοποιήσεως τῆς γραμμῆς γιά συγκοινωνιακή χρήση. Θεωρητικά αὐτό μπορεῖ νά ἐκληφθεῖ ὡς "ἀπειλή" γιά τήν ἐθελοντική μουσειακή-τουριστική δραστηριότητα καί γιά τήν ἰδίαις δαπάναις τεράστια προστεθειμένη ἀξία σέ κρατικῆς ἰδιοκτησίας ὑποδομές καί ἐξοπλισμό. Φυσικά ὡς φίλοι τοῦ σιδηροδρόμου ὄχι μόνο ἀποδεχθήκαμε αὐτό τό "ρίσκο" ἀπό τό ξεκίνημα τό 1995, ἀλλά καί συναισθηματικά ἀποκρούομε τό χαρακτηρισμό τῆς "ἀπειλῆς" ἀπό μία τοιαύτη ἐπαναξιοποίηση, τήν ὁποία καί ἐπιθυμοῦμε διακαῶς. Ανεξάρτητα ὅμως ἀπό αὐτά ὀφείλει νά διεπει μιά κάποια σύνεση τό business planning μας, ἰδιαίτερα ὅταν πρόκειται νά ἀναζητηθοῦν καί συμπράξεις μέ τρίτους. Ἔτσι λοιπόν ἔχομε κάνει τίς ἑξῆς ἐκτιμήσεις ὡς πρός τά πιθανά σενάρια:

`Η ἐπαναλειτουργία σιδηροδρόμου ὁποιασδήποτε μορφῆς πρός Λαύριο, εἰδικά ὑπό τίς τρέχουσες συγκυρίες, φαίνεται σχεδόν ἀπίθανη γιά τήν ἑπόμενη 5ετία, καί λίγο λέμε. Αὐτό εἶναι ἥδη ἕνα διάστημα γιά τό ὁποῖο μικροεπενδύσεις στή μουσειακή χρήση δέν μποροῦν νά θεωρηθοῦν ἄσκοπες.
Ἡ χρήση τοῦ αὐθεντικοῦ Σ.Σ. Κερατέας ἀπό γραμμή κανονικοῦ εὕρους δείχνει προβληματική, ἰδιαίτερα μέ τά μέτρα καί σταθμά τῆς ἁρμόδιας ΕργΟΣΕ, λόγῳ τῆς κλειστῆς καμπύλης στήν ὁποία βρίσκεται (χωρίς νά ἀποκλείεται καί τελείως, ἄν ἀναλογισθοῦμε τήν περίπτωση τοῦ τερματικοῦ τ.ΣΠΑΠ Πειραιῶς). Πιθανότερη φαίνεται μία παραλλαγή, ἡ ὁποία λαμβανομένης ὑπ'ὄψιν καί τῆς διαμορφώσεως καί δομήσεως τοῦ ὅλου χώρου, θά αφήσει ἀποκομμένο τόν ὑπάρχοντα σταθμό μέ περίπου 3 km γραμμῆς. Αὐτό δέν εἶναι καί τελείως ἀποτρεπτικό γιά μία στοιχειώδη μουσειακή ἀξιοποίηση (ἀνεξαρτήτως αὐτῶν πού ἀναφέρομε ἀμέσως μετά).
Σέ κάθε περίπτωση πέρα ἀπό τά παραπάνω, ἡ διέλευση τοῦ ὁποιουδήποτε μέσου σταθερᾶς τροχιᾶς εἶναι βέβαιο πώς θά καταλάβει/ κατακερματίσει τήν ὑπάρχουσα χάραξη σέ βαθμό άπαγορευτικό γιά ἕναν πλήρους ἀναπτύξεως μουσειακό σιδηρόδρομο. Γιά τό λόγο αὐτό πρέπει νά ἐπιδιωχθεῖ πάσῃ θυσίᾳ ἡ ἔνταξη στό πακέττο παραλλήλων ἐργων του Προαστιακοῦ ἡ μετεγκατάσταση τοὐλάχιστον 17 km μετρικῆς γραμμῆς ἐλαφρᾶς συγκροτήσεως καί ὑποστηρικτικῶν ὑποδομῶν στίς βιομηχανικές χαράξεις μετρικοῦ εὕρους τῆς Λαυρεωτικῆς, οἱ ὁποῖες ἐπ'οὐδενί ἀναμένεται νά χρειασθοῦν γιά κάτι παραπάνω ἀπό ἕνα σιδηρόδρομο ἀναψυχῆς στό ἀπώτερο μέλλον. Βεβαίως, αὐτό συνδέεται ἄμεσα μέ μία ἀποδεκτή, ὁλιστική ἀντιμετώπιση καί διαχείριση τῆς μεταλλευτικῆς-βιομηχανικῆς-σιδηροδρομικῆς ἀρχαιολογίας στό Λαύριο, ἡ ὁποία κακοποιεῖται βάναυσα ὡς σήμερα.
Ὅσο γιά τό παρόν κτίριο ἐπιβατῶν, μπορεῖ κάλλιστα νά διατηρηθεῖ στή μορφή πού προτείνομε ἐδῶ ἀκόμη καί ἄν ἐκλείψει τελείως ἡ μουσειακή-τουριστική κυκλοφορία μεταγενέστερα, ἀρα δέν ὑπάρχει κανένα ἀντικίνητρο γιά τήν ἀποκατάστασή του.

Δυνατότητες συσχετισμοῦ τοῦ Σ.Σ. Κερατέας μέ τό Διάσπαρτο 'Aνοικτό Μουσεῖο 'Αττικῆς (ΔΑΜΑ)

Τό Σεπεμβριο ἐνημερωθήκαμε στά πλαίσια τοῦ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΑΔΑΣ (Τμ. Αττικής) "Αττική σέ Κρίση" γιά τή διευρυμένη έννοια του Μουσείου καί το concept του “Διάσπαρτου Ανοιχτου Μουσείου“. Εἶναι πολύ θετική ἡ ἔνταξη του ΔΑΜΑ στά ‘Commons’ (κείμενο Αλέξανδρου Κιουπκιολή) καί σέ συμμετοχικές διαδικασίες, συμβατή μέ τή φυσιογνωμία σιδηροδρομικῆς “κολλεκτίβας“ πού διέπει κατ'οὐσίαν τίς δράσεις τῆς ΕΜΣΑ, καθώς καί τό γεγονός ὅτι διάκειται θετικά στή “hands-on “ ἐμπειρία τῶν ἐπισκεπτῶν μέ τά ἐκθέματα, ὅπως θέλομε νά εἶναι ὁ Σιδηρόδρομος άναψυχῆς στό μέγιστο βαθμό πού ἐπιτρέπει ἡ ἀσφαλής κυκλοφορία του. Ἑπιπροσθέτως, ἡ λειτουργία ἐνός ἱστορικοῦ Σιδηροδρόμου μπορεῖ νά διασυνδέει μέ τόν πλέον ἐπιθυμητό τρόπο τά κατά μῆκος του ἀξιοθέατα στοιχεῖα του ΔΑΜΑ. Οὐχ'ἧττον ἀκούγεται ἀρκετά συναρπαστικό σάν ἐγχείρημα καί ἀξίζει νά δοκιμασθεῖ!

Θεσμικά ζητήματα

Προκειμένου νά προσδιορισθοῦν οἱ δυνατότητες συζεύξεως προσηκόντων ἀντικειμένων τῆς ΕΜΣΑ μέ το ΔΑΜΑ, χρειάζεται νά διευκρινισθοῦν κάποια σημεῖα πού δέν μᾶς εἶναι ξεκάθαρα ἀπό τίς ὡς τώρα ἐπαφές καί πληροφόρησή μας:

Ποιό τό θεσμικό καθεστώς του ΔΑΜΑ καί τῶν ἐπί μέρους συμμετεχόντων σέ αὐτό? Πρόκειται περί χαλαροῦ ἄτυπου δίκτυου ἤ περί θεσμοθετημένου νομικοῦ προσώπου συγκεκριμένης μορφῆς (π.χ. δευτεροβάθμιο ἤ κάτι ἄλλο)? Ἔχει δικό του Α.Φ.Μ? Μποροῦν νά συμμετέχουν μεμονωμένα φυσικά & νομικά πρόσωπα? Διαθέτει ἐσωτερικό κανονισμό?
Πληροῖ κάποιες προϋποθέσεις ἐξωτερικῶν ἐπιδοτήσεων (δημοσίων ἤ καί ἰδιωτικῶν)τῶν πρότζεκτ του?
Ποιά τά προαπαιτούμενο γιά τή συμμετοχή κάποιας ὀντότητας στο ΔΑΜΑ? Ἀπαιτεῖται κάποιο συγκεκριμένο νομικό σχῆμα? Ἀπαιτοῦνται κάποια συγκεκριμένα διαχειριστικά πρότυπα?
`H συμμετοχή καί ἡ ἀποχώρηση συνίστανται σέ μία ἁπλῆ δήλωση, μονομερή ἤ μη? Ἤ ὑπάρχει κάποιο ἐπεξεργασμένο καθεστώς ὑποχρεώσεων, ἀμοιβαίων διευκολύνσεων & ἀλληλοβοήθειας?
Διέπονται ἀπό κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο οἱ σχέσεις πρός τρίτους?

Xαρακτηριστικά τοῦ ὑπο-πρότζεκτ τοῦ Κτιρίου ΄Επιβατῶν (Κ.Ε.)

Τό κτίριο ειναι τυποποιημένος, ισόγειος, λιθόκτιστος, σταθμός ἐπιβατῶν τῶν τέως Σιδηροδρόμων Ἀττικῆς (Σ.Α.) με ξύλινη δίρριχτη κεραμοσκεπή καί ημιυπόγειο αποθήκη, τό προσεγγιστικό ἐμβαδό πού χρησιμοποιεῖται ἐδῶ γιά τούς χονδρικούς προϋπολογισμούς αποκατάστασης (βλ. πίνακα στό τέλος) ἐκτιμᾶτει σέ 54m². Τρεις εξώθυρες με πέτρινα πλαίσια, ισάριθμα ορθογώνια παράθυρα. Στο σύνολο της επιφάνειας από λιθοδομή δεν φαίνεται κατασκευή οριζόντιων ή κατακόρυφων ζωνών ενίσχυσης (σενάζ). Οι εσωτερικοί τοίχοι φαίνονται νά είναι μικρού πάχους κατασκευασμένοι από καλαμωτή επιχρισμένη εκατέρωθεν με ασβεστοκονίαμα, μη φέροντες.
Ὁ σταθμός κεῖται ἐπί καμπύλης 180m , ἡ 2η τροχιά εἶναι "μόρτα", ἄν καί ἔχουμε βάσιμες ὑπόνοιες πώς ἀρχικά ἦταν ἀμφίαιχμος. Ἡ σιδηρόστρωση ἔχει παραμείνει στά 20kg/m, μέ προβλεπόμενη πυκνότητα στρωτήρων στά 0,75m καί συνακόλουθη ὀνομαστική φέρουσα ἱκανότητα 8t/ἄξονα. Ἐν τούτοις οἱ δυνατότητες τῆς Ε.Μ.Σ.Α. δέν ἐγγυῶνται κατάσταση καί πύκνωση στρωτήρων γιά παραπάνω ἀπό 2t/ἄξονα, ἤτοι γιά ἐλαφρές ὑπηρεσιακές μηχανοκίνητες & ποδήλατες δραιζίνες καί ρυμουλκούμενα αὐτῶν. Τό κυκλοφορίσιμο τμῆμα μπορεῖ νά ἐπανέλθει σέ 1η φάση στά 3km ἄν ἐπιτευχθεῖ μία ἔξωθεν τεχνική βοήθεια γιά τήν ἀποκάλυψη τῆς ἐπιδομῆς πού θάφτηκε ἀπό τρίτους.

Αποκατάσταση

Η σκεπή τοῦ Κ.Ε. κρίνεται ετοιμόρροπη, το μεγαλύτερο τμήμα της είχε διαβρωθεί από τις εισροές νερών. Τμήμα δαπέδου είχε καταστραφεί και επιχωθεί από φερτά υλικά, μόνιμα λασπωμένο από νερά. Σε αρκετές επιφάνειες το επίχρισμα έχει καταρρεύσει. Το κτίριο χρήζει άμεσης επέμβασης, οπως καταδεικνύει ὁ μακροσκοπικός οπτικός έλεγχος.

Βασικός κανόνας του έργου της αποκατάστασης του κτιρίου και των συμπαρομαρτούντων η εφαρμογή παραδοσιακών τεχνικών με την κατά το δυνατό, χρήση υλικών που ήδη υπήρχαν τήν εποχή τῆς κατασκευῆς, ώστε να αποφευχθεί η μορφολογική αλλοίωση των χαρακτηριστικών του.

Θα γίνει περισυλλογή και επανατοποθέτηση τυχόν αποκολληθέντων λίθων του λιθόκτιστου, θα γίνει επίσης εισητίεση ενεμάτων ὅπου ἀπαιτεῖται στατικά. Γιά τά ἐλλείποντα πλακίδια δαπέδου θά παραγγελθοῦν ἀκριβή ἀντίγραφα βασισμένα στά διασωζόμενα πρωτότυπα.

Τό ἐσωτερικό θά ἐπανέλθει στήν εἰκόνα καί λειτουργία ἑνός τυπικοῦ μικροῦ Βαλκανικοῦ σιδηροδρομικοῦ σταθμοῦ μέ στοιχεῖα ὄχι νεώτερα τῆς δεκαετίας τοῦ '50, ὁπότε καί σταματᾶ ἡ λειτουργική του ἐξέλιξη. Ἡ Ε.Μ.Σ.Α. ἔχει δυνατότητες καί διασυνδέσεις νά ἐξασφαλίσει καί νά λειτουργήσει ἐξοπλισμό τεχνικῆς ἐκμεταλλεύσεως καί σιδηροδρομική ἐπίπλωση ἐποχῆς, σήματα, φανοὐς, προπολεμικούς τηλεγράφους καί τηλέφωνα, σιδηροδρομικά ἔντυπα, ἐγχειρίδια καί χάρτες, ὑλικό σηματοδοτήσεως & σημάνσεως, στολές, χειροκίνητα μηχανήματα άναμνηστικῶν εισιτηρίων, κατάλληλα στοιχεια διακοσμήσεως. Μπορεῖ νά ἐξασφαλισθεῖ δυνατότης ποικίλων σιδηροδρομικῶν ὀπτικοακουστικῶν παρουσιάσεων καί ἐπιδείξεων διαδικασιῶν σιδηροδρομικῆς κυκλοφορίας. Ἔτσι διασφαλίζεται ἡ διατήρηση τῆς φυσιογνωμίας καί ἱστορικῆς συνέχειας ἑνός σημαντικοῦ στοιχείου τοῦ ἀνθρωπογενοῦς περιβάλλοντος τῆς περιοχῆς.

Στήν Ἑλλάδα οἱ ἀπαιτήσεις ἀδειοδοτήσεως σιδηροδρόμου δημοσίας χρήσεως εἶναι ἀπόλυτα ἀπαγορευτικές γιά τήν κλίμακα ὁποιουδήποτε μουσειακοῦ πρότζεκτ. Πρέπει ὡς ἐκ τούτου νά ἐπιδιωχθεῖ ἡ ἀδειοδοτηση σιδηροδρόμου Β' κατηγορίας (ἐργοταξιακοῦ) ἀπό τίς ὑπηρεσίες συγκοινωνιῶν τῆς νομαρχίας, πού δέν θά ἐκδίδει κόμιστρο. Ἡ πρόσβαση στίς ἐγκαταστάσεις καί τούς δραιζίνοσυρμούς θά παρέχεται δωρεάν ἰδίᾳ εὐθύνῃ τῶν ἐπισκεπτῶν, ἡ χρηματική εἰσφορά θά εἶναι προαιρετική.

Χονδρική προσέγγιση κόστους

ΕΠΙΣΚΕΥΑΙ Σ.Σ. Κερατέας
Στέγη	6263
Τοιχοποιία	10192
Δαπεδα πλακοστρωτα	2700
Πορτοπαράθυρα	555,56
TZAKI	2800
WC	7820
ΣΥΝΟΛΟΝ	30331€	Ἀποκλίσεις-ἀπρόβλεπτα(±10%) εἶναι ἥδη ἐνσωματωμένα στά ἐπί μέρους ποσά, δέν χρειάζεται νά μποῦν ἐπιπρόσθετα
Option:
Ο χορηγός νά κρατήσει τό κυρίως Κ.Ε. γιά 5 ἔτη ἀπό τῆς ἀποπερατώσεως
Στό μεταξύ ἠ ΕΜΣΑ νά ἔχει πρόσβαση στό WC καί τήν ἡμιυπαίθρια προέκταση

SBAROUNIS & ASSOCIATES TRANSPORT INFO & CONSULTANCY